Llais llen - Ffawd, Cywilydd a Chelwyddau

Wi wrthi’n darllen y llyfr ‘ma geso i’n anrheg gin fy ffrind Gwyn. Odd gen i stori dda am Gwyn a’r afr wen ‘ma yn Nolwyddelan ond ma’ fe wedi talu am fy nhawelwch nawr. Wna i ddim sôn am y mwnci yn sŵ Caer ‘chwaith a diolch o galon iddo fe am y llyfr, gyda llaw.

Enw’r llyfr yw Ffawd, Cywilydd a Chelwyddau gan yr awdur Llwyd Owen. Wi ond ar ei ddechrau, ond yn barod, ma’ fe wedi sgrifennu biti’r boi ‘ma Luc yn rhoi ei gachu yn gymysg â mwstard er mwyn gwneud brechdan idd’ i fos a chael wanc dros lun o Beti George off y rhaglen radio 'na 'Beti a’i Phobl', felly mae petha’n argoeli’n dda.

Roedd Gwyn yn gwed wrtho i fod Llwyd wedi ennill £10,000 o bunnau am ei ail lyfr – Ffydd gobaith cariad - yng nghystadleuath Llyfr y Flwyddyn. ‘Sneb wedi rhoi'r llyfr 'na ifi eto (!?) ond os yw e’n debyg i’r llyfr cyntaf, mae’n haeddu pob ceiniog. Colli mas nath e ar ddewis gwrandawyr Radio Cymru a nhwytha’n dewis rhyw gofiant i Saunders Lewis – wel ‘sdim ffycin syndod fan yna, oes e? Dyna’r boi enillws wobor y gwrandawyr wedyn yn gweiddu - Viva democratiaeth - wn i’m os yw hwnna’n dangos wir ddemocratiaeth ond heb os, mae’n gwed rhywbeth am afael rhyw fath o Gymry dosbarth canol ffroenuchel ar ein diwylliant.

Yn ôl y sôn, fe gas e drafferth i gyhoeddi’r llyfr cyntaf ar y dechrau; wedi’r cwbwl, does bosib y bysa fe at ddant y bobl neis neis ddiwylliedig eisteddfodol ‘na. Dŷn nhw ddim mor ffycin dda yn barnu odyn nhw, ne’ fe gelan ni rwpath gwerth chweil ar S4C a rhagor o bethau mae’r Cymro cyffredin eisiau ei ddarllen. Da gweld bod y sefyllfa’n cael ei herio a wara teg i’r Lolfa am ei gyhoeddi.

Ma’ rhaid ifi fod mor ofalus os barna i rywpath yn y byd Cymraeg – byw yn llundan odw i a phwy ffwc hawl sy gen i; dera nôl a chyfrannu - y coc oen - gaf i. Ma’ na hen wetiad Cymraeg sy’n mynd - rhydd i bawb ei farn – sy wedi cal ei ddamshal dan draed gin lawar i un; rhydd i bawb ei farn os wyt ti’n un ohonon ni - dylsan nhw weid; mae’r Cymro cyffredin wastod ar y tu fas.

Ma’ blynydda lawar odd’ ar ifi ddarllen dim byd yn y Gymraeg heblaw am stwff ar y we a hwnna ond ers blwyddyn. Pan own i’n wneud lefel A, roedd rhaid inni ddarllen stwff y boi ‘ma oedd yn sôn am y wlad – Storiau’r tir oedd y llyfr os wi’n cofio’n iawn a thair cyfrol yn perthyn iddo - y tir glas, y tir coch ac wedyn y tir du; own i’n meddwl y bysan ni’n cal darllen rhywbeth biti seicedelia yn y 60au ond credi di fi, does â nelo’r llyfr ddim oll â hwnna.

Llyfr arall y bu raid inni astudio wedyn – traed mewn cyffion - gobeithiwn y celsan ni glwad am bach o sadomasocistiaeth yng Ngogledd Cymru ond twyll mewn ffordd oedd y teitl. Wi bron wedi bennu llyfr Llwyd Owen ond own i biti blwyddyn a hanner yn treial gweithio fy ffordd trwy’r ddou arall ac wedyn dôn i ddim yn deall y cwestiynau yn yr arholiad.