Catalaneg a Galisieg

Bues i’n gwylio pennod o ‘Nip and Tuck’ y bore ‘ma. Fe welais i fe oddi ar y wefan Sbaeneg SinLaMula.com Mae’r ffilmiau a’r cyfresi i gyd yn y Sbaeneg ond am ryw reswm roedd y gyfres hon i gyd yn y Gatalaneg. Roedd hyn wedi gwneud imi feddwl am debygrwydd y Sbaeneg i’r Gatalaneg a’r Alisieg.

Dw i erioed wedi astudio’r Gatalaneg na’i chlywed hi ryw lawer ond rown i’n gallu deall o leiaf 50 y cant ohoni, ac ychydig yn fwy fel own i’n ymgyfarwyddo â’i sŵn hi. Mae Enrique a Jesús, dau ffrind imi yn siarad ‘Valenciano’ â’i gilydd ac mae dadlau ffyrnig os taw iaith annibynnol yw hi neu dafodiaith o’r Gatalaneg, ond ychydig o wahaniaeth sydd rhyngddynt yn ôl pob sôn. Wi wedi dysgu gweid ‘vols foc’ sy’n golygu ‘wyt ti ishe tân? ond mae’n amlwg pam y bysa’r ymadrodd honno wedi codi fy nghlustiau.

Wi’n deall yr Alisieg yn reit dda ac yn rhoi cynnig ar ei siarad hi er mae’n siwr ‘bo fi’n siarad cymysgedd o Sbaeneg a Galisieg heb sylweddoli p’un yw p’un hanner yr amser. Mae fy ffrind Xosé yn siarad Galisieg â Pablo trwy’r amser ond mae hwnnw’n ei ateb e nôl yn Sbaeneg yn ddi-ffael. Rhywbeth ‘biti bod yn ‘cool’ yw hwnna, wi’n credu – dyna pam ifi’n siarad Galisieg ag e’n reit aml er mwyn ei gywilyddio a’i ddigio ond erbyn hyn mae fe ond yn meddwl ‘bo fi yr un mor ‘uncool’ a Xosé. Bach o idiot yw e a gwed y gwir.

Er bod yr Alisieg yn chwaer iaith i’r Bortiwgaleg, mae ei seineg yn reit debyg i’r Gastilaneg ac mae’n siwr gen i bod bron mwy o wahaniaeth rhwng rhai o dafodieithoedd y Gymraeg. Y Peth sy’n rhyfedd yw bod Sbaenwyr eraill yn gweid na allen nhw ddeall dim byd. Os wyt ti’n Gymro sy’n deall Sbaeneg ac yn gyfarwydd â chlywed a deall tafodieithodd y Gymraeg, fyddi di fawr o dro yn ymdopi â’r Alisieg. Efallai dyna un o gryfderau’r Gymraeg wrth eich helpu i ddysgu ieithoedd eraill. Rydym yn derbyn gwahaniaethau o fewn yr iaith a dyn ni ddim yn gweld problemau efo gwahaniaethau mewn ieithoedd eraill. Os wyt ti’n deall bod rhai yn gweid ‘trad’ yn lle ‘traed’ yn y Gymraeg, buan y deui di i ddeall ‘bod nhw’n gweid ‘porta’ am ddrws yn yr Alisieg a ‘puerta’ yn y Gastilaneg. Mae’r newidiadau ‘ma i gyd yn dilyn rhyw fath o drefn.

Mae hyn yn reit ddifyr ‘bthdi’r ieithoedd Romawns yn Sbaen. Fyswn i’m yn meddwl ei bod hi mor anodd â hynny i gymhathu mewnfudwyr Sbaeneg eu hiaith yng Ngalisia neu yng Nghatalonia. Mae’r sefyllfa yng Nghymru yn hollol wahanol.